खानापूर लाईव्ह न्यूज /प्रतिनिधी: खानापूर तालुक्याच्या भिमगड अभयारण्यातील संवेदनशील ठरलेल्या 13 मुख्य गावांपैकी पहिल्या टप्प्यात तळेवाडी गावातील कुटुंबांचे स्थलांतर करण्याचा निर्णय राज्य वन खात्याने घेतला आहे या संदर्भातल्या सोपस्कार प्रक्रिया व येतील स्थानिक नागरिकांच्या संमती नुसार हा निर्णय घेण्यात आला असून येत्या शनिवार दिनांक 17 मे रोजी कर्नाटक राज्याचे वनमंत्री ईश्वर खंडारे यांच्या हस्ते प्रत्येक कुटुंबाला धनादेश वितरण केला जाणार आहे. सद्यस्थितीत भीमगड अभयारण्यात 13 वाड्या आणि वस्त्यांमध्ये एकूण 754 कुटुंबे आणि 3059 लोक वास्तव्यास आहेत. त्यापैकी तळेवाडीतील 26 कुटुंबांनी स्थलांतरासाठी संमती दिली आहे.यासंदर्भात बेंगलोर निवासी वनमंत्री ईश्वर खंड्रे यांनी प्रसार माध्यमाची तशी माहिती दिली आहे.
खानापूर भीमगड वन्यजीव अभयारण्यात येणाऱ्या तळेवाडी (ता. खानापूर) येथील 27 कुटुंबांनी स्वेच्छेने जंगलाबाहेर स्थलांतर करण्यास सहमती दर्शवली आहे. या स्थलांतर प्रक्रियेला आता अधिकृत मान्यता मिळाली असून, वनमंत्री ईश्वर खंड्रे यांच्या हस्ते येत्या शनिवारी (दि. 17) हेमाडगा येथे प्रत्येकी 10 लाख रुपयांचे धनादेश वितरित केले जाणार आहेत.
बंगळुरू येथे झालेल्या बैठकीत यासंदर्भातील माहिती देताना खंड्रे म्हणाले, “भीमगड अभयारण्यातील तळेवाडीतील गवळीवाड्यावर राहणाऱ्या कुटुंबांवर वन्यप्राण्यांचा सतत धोका होता. त्यांनी स्वेच्छेने जंगलातून बाहेर पडण्याची तयारी दर्शवली आहे. पहिल्या टप्प्यात प्रत्येकी १० लाख रुपये देण्यात येतील. घर सोडल्यानंतर पडताळणी झाल्यानंतर उर्वरित ५ लाख रुपये दिले जातील.”
या निधीतून त्या कुटुंबांना नवीन घरे उभारता येणार असून, त्यांच्या जीवनात सुधारणा होण्याची संधी उपलब्ध होईल, असे खंड्रे म्हणाले. “डिसेंबरमध्ये मी स्वतः त्या गावाला भेट देऊन चर्चा केली होती. तेव्हा त्यांनी सहमती दर्शवली होती,” असेही त्यांनी सांगितले.
स्थानिक वन अधिकाऱ्यांनी आवश्यक ग्रामसभा आणि बैठका घेतल्या असून, इतर गावांचेही स्थलांतर करण्याचा प्रयत्न सुरु आहे.
“स्थलांतराच्या भरपाईची रक्कम अपात्र व्यक्तींना मिळू नये, यासाठी संबंधित अधिकाऱ्यांनी काटेकोर लक्ष ठेवावे,” असा स्पष्ट इशाराही खंड्रे यांनी दिला.
इतर गावांसाठी लवकरच पावले:
“तळेवाडीतील स्थलांतराची प्रक्रिया सुरु झाली असून, लवकरच इतर गावांतील इच्छुक कुटुंबांचेही स्थलांतर करण्यात येईल,” असे त्यांनी स्पष्ट केले.
भीमगड अभयारण्यातील गावांची परिस्थिती!
राज्यातील सर्वात दाट जंगलांपैकी एक असलेल्या आणि काली व्याघ्र प्रकल्पाला गोवा आणि महाराष्ट्रातील वाघांच्या अधिवासांशी जोडणारा एक महत्त्वाचा व्याघ्र मार्गिका असलेल्या भीमगड येथून स्थलांतरित होणाऱ्या 13 गावांपैकी हे पहिले गाव असेल.राज्यातील सर्वात घनदाट जंगलांपैकी एक असलेल्या भीमगड येथून स्थलांतरित होणाऱ्या 13 गावांपैकी हे पहिले गाव आहे आणि काली व्याघ्र प्रकल्पाला गोवा आणि महाराष्ट्रातील वाघांच्या अधिवासाशी जोडणारा एक गंभीर व्याघ्र कॉरिडॉर आहे.स्थलांतरामुळे वन्यप्राण्यांसाठी आणि रहिवाशांसाठी हजारो हेक्टरपेक्षा जास्त अशक्त जागा तयार होईल, वैद्यकीय सेवा, शिक्षण आणि नोकरीच्या संधींसह मूलभूत सुविधांमध्ये प्रवेश करण्यास मदत होईल.गावातील रहिवासी 2013-2014 पासून स्थलांतराची मागणी करत आहेत. खांद्रे यांनी डिसेंबर 2024 मध्ये गावाला भेट देऊन त्यांचे स्थलांतर करण्याचे आश्वासन दिले होते. आश्वासन दिल्याप्रमाणे संपूर्ण तळेवाडी गाव संरक्षित क्षेत्राबाहेर हलवण्यात येईल. दर पावसाळ्यात या गावाला त्रास सहन करावा लागतो. कारण ओसंडून वाहणाऱ्या नाल्यांमुळे मुख्य भूमीशी संपर्क तुटत असे. अभयारण्यातील काही गावेही स्थलांतराला विरोध करत आहेत.
कार्यकर्त्यांचा स्थलांतराला विरोध !
दरम्यान, धारवाडमधील कार्यकर्ता राघवेंद्र यांनी मुख्यमंत्री, केंद्रीय पर्यावरण, वन आणि हवामान बदल मंत्री, केंद्रीय आदिवासी व्यवहार मंत्री आणि इतरांना पत्र लिहून “नियमांचे पालन केले जात नाही” म्हणून स्थलांतर त्वरित थांबविण्याची विनंती केली आहे. त्यांनी पत्रात नमूद केले आहे की, वनविभागाने आदिवासी लोकांना स्थलांतरित करण्यापूर्वी नियमात नमूद केल्यानुसार ग्रामसभा घेतल्या नाहीत आणि इतर प्रक्रियांचे पालन केले. उपायुक्तांच्या अध्यक्षतेखालील जिल्हास्तरीय समितीमध्ये विविध विभागांचे योग्य प्रतिनिधित्व नसल्याचा आरोप राघवेंद्र यांनी केला आहे.
तथापि, DH कडे उपलब्ध कागदपत्रे कार्यकर्त्याच्या शुल्काशी विरोधाभास आहेत. नेरसा आणि तळेवाडी गावात ६ आणि ७ मे रोजी ग्रामसभा झाल्या, त्यात त्यांनी एकमताने निर्णय घेतला. तळेवाडी गावाची संपूर्ण वस्ती खाजगी शेतजमीन व महसुली जमिनीवर असल्याचेही ग्रामस्थांनी सांगितले आहे. वस्ती क्षेत्रात कोणतीही वनजमीन नाही, त्यामुळे वन हक्क कायदा, 2006 अंतर्गत कोणतेही दावे करण्यात आलेले नाहीत.आरोपांना प्रत्युत्तर देताना बेलगावी डीसीएफ मारिया ख्रिस्तू राजा म्हणतात की, विभागाने सर्व प्रक्रियांचे पालन केले आहे. आणि हे पूर्णपणे ऐच्छिक पुनर्स्थापना आहे.
तळेवाडीचे रहिवासी संमतीने या स्थलांतरासाठी सरसावले आहेत त्यामुळे येथील काहींनी “स्थानांतरणासाठी विभागाकडून कोणतीही सक्ती नव्हती आणि हे पूर्णपणे आमच्या विनंतीनुसार आहे की आम्हाला स्थलांतरित केले जात आहे”. “ज्या लोकांना आमच्या त्रासाची माहिती नाही त्यांनी या विषयावर भाष्य करू नये. आम्ही स्थलांतराची विनंती करत आहोत कारण इथं जीवन खूप कठीण आहे,” ते म्हणतात
